Het is één van de luguberste true crime cases in de categorie ‘seriemoordenaars onder de rader’. Hij krijgt daarom ook niet voor niets de bijnaam de Rostov Ripper. Andrej Tsjikatilo is misschien niet direct de eerste waar je aan denkt, maar zijn acties waren gruwelijker dan ooit.
Voor Andrej’s verhaal moeten we terug naar Oekraïne in de tijd van de USSR. Op 16 oktober 1936 ziet Andrej het levenslicht. Geen periode van rozengeur en maneschijn want op dat moment lijdt het land aan een verschrikkelijke hongersnood tijdens het beleid van Stalin. Daarbij wordt zo goed als alle oogst van elke landbouwer afgenomen om uit te delen in andere regio’s en aan andere landen. Zoveel oogst dat de bevolking zelf niets meer over heeft. Geregeld staan er zaken zoals gras en gruis op het menu om de honger te stillen. Duizenden mensen sterven.
Alsof de barre omgeving nog niet voor genoeg miserie zorgt, wordt Andrej geboren met hydrocephalus, in de volksmond; een waterhoofd. Dit zorgt ervoor dat de opvoeding van Andrej niet van een leien dakje verloopt en dit zorgt ook – in een latere fase – voor seksuele stoornissen. Andrej’s familie heeft eigenlijk niets. Ze zijn landbouwers en krijgen van de regering toestemming om een klein deel van hun oogst te houden, maar niet genoeg. Moeder vertelt vaak een berucht verhaal over het feit dat Andrej eigenlijk nog een oudere broer heeft, Stephen. Volgens haar is Stephen ontvoerd, vermoord en opgegeten door hun buren. Maar elk bewijs van die oudere broer ontbreekt. Niemand kan bevestigen of die echt heeft bestaan of dat het waanideeën zijn door honger. Niet veel later breekt de oorlog uit tegen Duitsland. Andrej’s vader moet vertrekken terwijl in het thuisland zijn vrouw door een Duitse soldaat wordt verkracht en uiteindelijk bevalt van een dochtertje, Tatyana.
Ondertussen wordt vader in het verre Duitsland gevangen gehouden en wordt dit door de USSR gezien als de ultieme lafheid. Ze brengen hem in de media in schaamte omdat hij die gevangenschap ‘toelaat’. Zo raakt familie Tsjikatilo bekend over heel de USSR en Andrej wordt ook herkent op school. Daardoor wordt hij extreem hard gepest. Zo erg, dat hij op een gegeven moment zelfs stopt met praten. Als het dan niet erger kan, probeert hij op zijn vijftiende een vriendin van zijn kleine zus te verkrachten. Ook dit komt aan de oren van zijn pesters waardoor het pestgedrag alleen maar erger wordt.
Na zijn middelbare school probeert Andrej deel te nemen aan de toelatingsproef voor de universiteit van Moskou, maar daar faalt hij en beslist hij zijn dienstplicht toch te doen. Na die dienstplicht verhuist hij samen met zijn kleine zus. Zij begint zich toch stevig zorgen te maken over het ontbreken aan succes bij het vrouwelijke geslacht van haar broer. Dus neemt ze zelf de touwtjes in handen. Ze koppelt hem aan één van haar vriendinnen. Met succes want nog geen drie jaar later trouwen ze en krijgen ze, ondanks Andrej’s seksuele problemen, twee kinderen. Voor de buitenwereld leiden ze een heel normaal leven.
In 1971 maakt Andrej een carrièreswitch tot leerkracht. Die duurt helaas niet lang omdat hij verplicht ontslag moet nemen wegens aanranding van zijn leerlingen. Erg hard zit Andrej er niet mee in want die beslist gewoon om van school te veranderen. Acht jaar lang is het vrij rustig in het leven van Andrej, maar op 2 december 1979 gebeurt het onvermijdelijke. Zijn eerste slachtoffer. Het gaat over een negenjarig meisje dat hij naar een verlaten schuur lokt. Daar randt hij haar aan en vermoordt hij haar. Het lichaam dumpt hij in een dicht bebost gebied. Het gebeurt heel impulsief en weinig doordacht. Zo is er een ooggetuige die Andrej met het meisje heeft gezien, maar zijn vrouw springt voor hem in de bres. Ze geeft hem een ijzersterk alibi door te zeggen dat hij tijdens die moord hele tijd bij haar thuis was én dus onmogelijk de dader kan zijn. De politie ziet Andrej hierdoor niet meer als hoofdverdachte. Hun pijlen wijzen meer naar de 25-jarige Alexander. Die heeft al heel wat op zijn palmares en wordt urenlang ondervraagd en gemarteld door de politie. Om een einde aan die hel te maken, bekent Alexander een moord die hij niet gepleegd heeft. Daarvoor wordt hij vervolgd en uiteindelijk ook geëxecuteerd.
Volgende jaren houdt Andrej zich wat gedeisd en vallen er geen volgende slachtoffers. Hij heeft schrik gevat omdat het toch maar nipt was bij zijn eerste slachtoffer. Om zijn droom als leerkracht achterna te jagen, reist hij het hele land door, maar nergens willen ze hem nog aan boord. In plaats daarvan start hij een administratieve job. Voor die job mag hij vaak reizen tussen verschillende regio’s, ideaal om zijn vorige activiteiten weer op te pikken. Het wordt perfect mogelijk om iemand te vermoorden. Zijn eerstvolgende slachtoffer is een 17-jarig meisje op 3 september 1981. Ook haar neemt hij mee naar een bebost gebied en doet haar stikken met modder en gras zodat ze niet zou kunnen roepen.
Deze eerste twee moorden waren practice murders. Dat komt vaak voor bij seriemoordenaars dat ze eerst enkele keren ‘uitproberen’ om zo hun patroon te ontwikkelen. Na deze twee moorden, is het voor Andrej duidelijk hoe hij het in de toekomst gaat aanpakken. Hij zou vrienden proberen worden met minderjarigen in de buurt van het station om ze dan mee te nemen naar, opnieuw, een bebost gebied. In sommige gevallen eet hij de geslachtsdelen op of verwijdert hij verschillende delen van het lichaam. Bij veel gevallen krast hij in de oogballen van zijn slachtoffer. Dit door een Oekraïense urban legend die zegt dat als mensen sterven er een soort van teken in hun ogen verschijnt. Hierdoor denkt Andrej dat de ogen niet zouden verraden wie de moordenaar is aan de autoriteiten.
De Sovjet Unie kent in die tijd nog niet veel seriemoordenaars en seksueel geweld wordt vaak in de doofpot gestoken door de media, maar toch beginnen de roddels zich over het land te verspreiden. Lichamen worden gevonden en mensen maken zich zorgen over een mogelijke seriemoordenaar in het land, maar de media erkent niets. In 1983 start een detective uit Moskou, Mikhail Fetisov, de zaak op. Om te weten wie de dader is, gaat hij door een lijst van beruchte zedendeliquenten in de regio. Die gaan ze met die heftige tactieken ondervragen waardoor er opnieuw valse bekentenissen vallen.
Maar de forensisch specialist waarmee ze voor het onderzoek samenwerken, is sceptisch. Op basis van de crime scene is de dader duidelijk iemand met de bloedgroep AB en geen enkele van de personen die bekend hebben voldoen aan dat profiel. In 1989 vinden zoveel moorden plaats dat de politie heel erg duidelijk te zien is in het straatbeeld. Dit maakt Andrej nerveus. Het wordt een stuk moeilijker voor hem om onder de radar te blijven en op een bepaald moment wordt hij gearresteerd aan het station omdat hij zich verdacht gedraagt.
Ze brengen hem naar het politiekantoor waar ze op basis van een speekseltest ontdekken dat zijn bloedgroep A is. Onmiddellijk wordt hij gezien als ‘niet verdacht’, maar hij belandt wel drie maanden in de gevangenis voor enkele strafbare feiten die nog open op zijn strafblad staan. Wat de politie op dat punt ook niet weet, is dat Andrej behoort tot een klein deel van de populatie die je kan onderverdelen in de categorie ‘non-secretor’. Dit wil zeggen dat de enige manier om zijn effectieve bloedgroep te testen een bloedtest is. Via andere manieren kan je een vertekend beeld krijgen. Daarom bleek zijn bloedgroep via een speekseltest A te zijn terwijl het in werkelijkheid toch gewoon AB hoort te zijn. Hierdoor ontsnapt Andrej nog zes jaar lang aan zijn veroordeling.
Tijdens zijn tijd in de gevangenis wordt het opnieuw rustig in de regio, maar van zodra hij vrij is gaat Andrej opnieuw aan de slag. Deze keer wel heel erg slordig. Hij vermoordt héél veel mensen, héél snel op publieke plaatsen waar de kans op betrapt worden toch opmerkelijk hoger ligt. Op 6 november 1990 wordt hij opnieuw ondervraagd omdat hij zich opnieuw verdacht gedraagt in de buurt van een station. Op dat moment komt hij letterlijk terug van zijn laatste moord. Dan doen ze, in tegenstelling tot de vorige aanhouding, ook een deftige background check. Daarbij zien ze dat hij toch al een stevig palmares heeft. De politie begint hem vanaf dan te achtervolgen en hem af te luisteren.
Op 20 november 1990 wordt hij dan officieel gearresteerd – opnieuw- bij een station waar hij zich verdacht gedraagt. Andrej ontkent alles en blijft zwijgen tot een psychiater met hem wil praten. Die psychiater vertelt hem dat hij graag een boek wil schrijven over Andrej als seriemoordenaar. Een leugen, maar het werkt. Andrej voelt zich geflatteerd en gaat onmiddellijk het ‘interview’ aan. Hij verandert in een spraakwaterval en vertelt gretig alle details. Hij bekent 56 moorden, terwijl de politie zich bewust was van 36, en toont zelfs waar de lichamen liggen.
Op 14 april 1992 verschijnt Andrej eindelijk voor de rechtbank. Tijdens zijn proces moet hij in een ijzeren kooi blijven om gescheiden te blijven van de nabestaanden. Andrej maakte van de zaak een écht circus. Hij begint te zingen, spreekt wartaal en voert een show op. Op een gegeven moment staat hij zelfs recht en doet hij zijn broek uit voor alle aanwezigen. De uitkomst van de zaak? Schuldig voor 52 moorden en 52 keer de doodstraf. Andrej gaat nog in beroep, maar dat wordt afgewezen. Op 14 februari 1994, valentijnsdag, wordt hij geëxecuteerd.
