Al vanaf de klassieke oudheid wordt de clown als een komisch figuur afgeschilderd. Een dwaas die zijn publiek lachend weet te bekoren. Dit beeld evolueert doorheen de geschiedenis en de clown wordt een vaste waarde binnen de schitterende wereld van het circus. Door de intrede van Pogo de Clown, ook gekend als seriemoordenaar John Wayne Gacy, flakkert er een duister licht over dit ambiance genererend personage. John Wayne Gacy transformeert het stereotiepe beeld van de clown volledig met zijn 33 kindermoorden. Is hij de grondlegger van clownfobie of hebben zijn daden doen inzien dat er in elk van ons een seriemoordenaar zit?
Een te ver geslepen diamant
John wordt geboren op 17 maart 1942 in Chicago, Illinois, Verenigde Staten. Al van jonge leeftijd is de kleine John gebeten door de grote mysteries van het bestaan. Hij vraagt zich af hoe imposante wolkenkrabbers uit betonnen draagvloeren verrijzen. Met emmer en schop in de hand bouwt hij eigen mini-steden in de achtertuin van zijn ouders. Maar hoe constructiever zijn bouwwerken ook zijn, zijn zelfbeeld en sociale vermogens worden steeds met de grond gelijk gemaakt. De vader van John is verantwoordelijk voor zijn zoons slinkende zelfwaarde en emotionele stabiliteit. Zijn zwaar drinkende vader bekritiseert de jongen genadeloos met woeste verwensingen. Steeds opnieuw drukt John’s vader hem op het feit dat mollige, asociale, homoseksuele jongens niks bereiken in hun miezerig leven. Als de onophoudelijke beledigingen John niet genoeg breken, doen de vuisten van zijn vader de rest.
Met ieder verwijt, belediging, mishandeling brokkelt het zelfbeeld van de kleine John verder af wat leidt tot een zeer onstabiele persoonlijkheid. Net zoals een ruwe diamant die teveel van zijn onzuiverheden verliest, verliest John op jonge leeftijd zijn unieke schittering.
Van familieman tot gedetineerde pedofiel
Op 13 maart 1964 verlooft John zich met Marlynn. De ring rond haar vinger is een manier om te bewijzen aan zijn vader dat hij een ‘echte man’ is. Het paar trouwt datzelfde jaar in september en al gauw brengt het huwelijk twee kinderen met zich mee. John vindt voor het eerst evenwicht in zijn ongewone leven. Het geluk van John is eerder van korte duur.
John zoekt toenadering tot middelbare schoolkinderen. Die kinderen kan hij beïnvloeden met drank, drugs en pornografisch beeldmateriaal. Eenmaal in huis zoekt John ongepaste toenadering op de geïntoxiceerde jongeren. De connecties met hoge piefen in de politiek en uitgestalde diploma’s in John’s huis tonen aan de buitenwereld dat hij te vertrouwen is. Uit de biecht praten is voor de jonge slachtoffers van John geen optie. Tegen een roemrijk figuur met een degelijke educatie, is het enkel hun toekomst die in gevaar komt. Als kind voelde je je in Iowa in deze periode allerminst veilig. Je kon nooit zeker weten of John ditmaal zijn zinnen op jou had gezet.
Johns machtsspel blijft niet duren nadat een aangerand kind al huilend tegen zijn ouders alles opbiecht. De politie van Iowa wordt gecontacteerd en slaat John in de boeien. Hij probeert zijn straf te ontlopen door zijn invloedrijke connecties uit te buiten, maar die hebben geen vat op de tien jaar durende straf die hem boven het hoofd hangt. Marlynn scheidt van hem en neemt de kinderen mee om ze weg te houden van hun pedofiele vader. Weer verliest John de stabiliteit in zijn leven en moet hij terug een nieuwe balans zien te vinden, maar deze keer binnen de vier muren van gerechtigheid.
Recht van de sterkste
Van één ding is John rotsvast overtuigd: hij gaat zijn straf succesvol en zonder morren uitzitten. Iedere dag opnieuw is hij op zoek naar mogelijkheden om te klimmen op de hiërarchische ladder onder de gedetineerden. Door een rol aan te nemen als fixer komt hij op een goed blaadje te staan bij de cipiers en kan een positie als chef kok bemachtigen. Door iedereens eten te bereiden kan John enorme macht vergaren. Iedereen die hem in de weg staat, elimineert hij door wat te knoeien met het eten van die persoon. Al gauw verwerft John de titel ‘man van het jaar binnen het hervormingsprogramma’ en lijkt zijn plan te slagen. Slechts na achttien maanden komt John vrij met een nieuw doel voor ogen: de wereld laten zien dat een ex-gedetineerde de weg naar de top kan bereiken.
P.D.M. en gekwelde gevoelens
John bouwt vlot een nieuw leven op in een nieuwe stad: Chicago. De communicatie tussen politiebureaus is vrij miniem, en Johns criminele verleden blijft een goed verborgen geheim in zijn nieuwe gemeenschap. Hij ontmoet Carole en koopt een huis in een rustige buurt nabij Chicago. Als ‘gewone’ familieman positioneert hij zich strategisch binnen de Democratisch Partij van zijn omgeving. Hij organiseert geregeld buurtfeesten en helpt mensen waar hij kan, zijn netwerk breidt zich uit als een lopend vuurtje. Hij kan eindelijk zijn kinderdroom waarmaken en start zijn eigen aannemersbedrijf, genaamd: Painting, Decorations and Maintenance. Het lijkt wel een illusie voor John maar ondanks al zijn overwinningen in zijn tweede leven blijft er een leegte in hem die niet opgevuld raakt.
De leegte die hem al vanaf zijn kindertijd kwelt, borrelt steeds weer op. John tast steeds meer in het duister om antwoorden te vinden voor zijn ongenoegen. Op 3 januari, 1972 rijdt hij door de straten van Chicago op zoek naar een slachtoffer die zijn seksuele frustraties kan bevredigen. Hij navigeert naar de rand van de stad waar een drugscultuur de jonge geesten van verloren kinderen vergiftigt. Er heerst een enorme maatschappelijke afkeer tegen homoseksuelen waardoor veel zoekende jongens aan de deur worden gezet. De jongeren zijn radeloos en op zoek naar een plek in de samenleving waar ze welkom zijn. Terwijl zij een strijd voor een bestaansrecht voeren, ziet John een unieke kans om de leegte in zichzelf te vullen.
Timothy McCoy (18 jaar) is één van die zoekende kinderen die in John zijn valstrik loopt. John neemt de jongen mee naar zijn huis en overtuigt hem onder invloed van drank tot het uitvoeren van orale seks. Iets knapt er die avond bij John, hij krijgt waanbeelden te zien van zijn traumatische jeugd. Hij komt in een psychose terecht en is overtuigd dat met Timothy’s dood, ook het meest gehate deel van zichzelf sterft. Op deze manier kan John terug ‘gezond’ worden en voldoen aan de verwachtingen van zijn vader. Vijf messteken in de borst maken een einde aan het jonge leven van Timothy, maar doen een afschuwelijk monster in John ontwaken.
Pogo de killer clown
John schrikt de volgende ochtend wanneer hij het lichaam van Timothy aantreft. Het besef van wat er zich die nacht heeft voorgedaan, sijpelt langzaam bij hem binnen. Hij is bezorgd dat zijn status als succesvolle zakenman zal instorten wanneer dit uitlekt. Al snel komt hij op het idee om door het, in de keuken gelegen, kruipgat te klauteren en in zijn kelder het lichaam te begraven. John neemt zich voor om zijn frustraties onder controle te krijgen en speelt open kaart met zijn nieuwe vrouw. Hij vertelt haar dat hij biseksueel is. Carole begrijpt hem en ziet geen bezwaren zolang ze het niet ziet of merkt. Caroles begrip zou met de gruwelijke daden van John, langzaam omslaan in afschuw en horror.
Als aannemer werkt John zich van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat krom. Op zijn vrije dagen organiseert hij buurtfeesten, smeedt nieuwe vriendschappen met rijkelui of verkleedt hij zich als Pogo de clown en entertaint kinderen op verjaardagsfeestjes. Carole vindt het merkwaardig hoe anders John zich gedraagt wanneer hij zijn verkleedkledij aan heeft en de schmink zijn gelaat maskeert. Hij is grappig, losbandig en zeer handtastelijk. Dit valt niet op aangezien iedereen denkt dat het deel uitmaakt van zijn act. Met zijn clownsmasker kwam John weg met alles. Daarnaast verzwakt de relatie tussen hem en Carole aangezien John altijd moe is en nooit intiem contact meer zoekt met zijn vrouw. Voor John is Carole maar een pion in zijn machtsspel. Hij gebruikt haar als dekmantel om zijn gruwelijke driften af te dekken voor de buitenwereld.
De moord op Robert Piest
De jaren vliegen voorbij en John’s bouwsites schieten als paddenstoelen uit de grond. Hij kan het ene bouwwerk na het andere starten en neemt steeds meer mensen in dienst. Merkwaardig genoeg wordt zijn personeel steeds jonger. Naar verluidt wil John de jeugd een kans geven om even succesvol te worden als hem. Hij heeft het gevoel dat hij iets kan doen aan de denigrerende gedachtegang in de maatschappij. John neemt de rol van vaderfiguur aan en geeft de jeugd die worstelt met hun identiteit een doel. Het succes van zijn bedrijf opent nieuwe deuren, maar samen met deze deuren gaat ook de deur van zijn kruipgat steeds vaker open en verdwijnen er stelselmatig kinderen in zijn buurt.
Het dieptepunt van John komt op 12 december 1978, een barre winterdag in Chicago. John stopt met zijn wagen bij een verwaarloosde apotheek. Hij ziet een mogelijkheid om de zaak op te knappen en wandelt er binnen. Na een kort gesprek bij de balie laat John zijn kaartje na en maakt aanstalten om terug naar zijn wagen te gaan. Robert Piest, die er werkt als rekkenvuller, hoort het gesprek aan de balie en denkt meteen dat John een ongelofelijke lucratieve kans zou kunnen betekenen. Hij moet een job zien te regelen bij John om zijn droom als avontuurlijke fotograaf waar te maken. Bij het verlaten van de apotheek wordt John tegengehouden door de zeventienjarige Robert. Jammer genoeg voor Robert stevent hij niet af op zijn droom maar op de ergste nachtmerrie. Robert wordt vastgebonden, verkracht en gewurgd met een stuk touw. Johns kruipgat ligt al vol met 27 andere lijken, er is gewoon geen plek meer. Het dumpen van een lijk in de rivier werkt even goed.
Graven naar het afschuwelijke verleden
De politie verdenkt John meteen aangezien hij de persoon is die Robert laatst heeft gezien. Na enig opzoekwerk in verschillende databases ontdekt de politie dat John niet zo onschuldig blijkt te zijn. Hij is nu de hoofdverdachte in de Robert Piest zaak en een surveillance team houdt hem 24/7 nauwgezet in de gaten. Na een huiszoeking vindt het onderzoeksteam enkele obscure attributen: boeken over pedofilie, seksspeeltjes, marteltuigen, voorlopige rijbewijzen van jonge kinderen en een ticket in de vuilbak dat gelinkt is aan de apotheek waar Robert werkte. Er is niet genoeg bewijsmateriaal. De politie moet nog een lijk vinden om hem als effectieve dader te kunnen aanwijzen.
John walgt van de manier waarop hij wordt behandeld en speelt een kat en muis spel met het surveillance team. Vanwege zijn uitgebreid netwerk is hij steeds op de hoogte van de plannen en is hij hen altijd één stap voor. Het spelletje blijft gelukkig niet duren. Eén van de agenten neemt tijdens een toiletbezoek in Johns huis een intens rottende geur waar wanneer de verwarming plots aanslaat. De geur en het gevonden ticket in de vuilnisbak zijn voor de vrederechter genoeg om een tweede huiszoeking te bevelen. De politie laat er geen gras over groeien en duikt meteen het kruipgat in. Ze wurmen zich een weg naar een met aarde gevulde ruimte op. Eén van de agenten knippert zijn zaklantaarn aan en belicht de sinistere plek. Het felle licht schrikt enkele roze wormen op die terug de bruine massa in duiken. Dit zorgt voor wat verwarring aangezien wormen voeding nodig hebben om te kunnen overleven. De agent neemt een spade die tegen de muur staat en plant hem in de massa waar hij de wormen zag. De spade botst op een hard voorwerp en het eerste lijk vindt zijn weg terug naar boven.
Elke vierkante meter van Johns domein wordt omgespit en bij iedere graafplek duiken er nieuwe beenderen op. Een kelder gevuld met geraamten van kinderen, een gruwelijke schouwspel. Het graafwerk is zeer uitputtend en vergt enorm veel mankracht. Lijken zitten als versteende pilaren in de modder. De opgravers moeten hun vingers in het rottend vlees steken om ze met man en macht eruit te trekken. De media pikt het verschrikkelijke nieuws al snel op en azen op antwoorden door de opgraving nauwgezet op te volgen. Families van mogelijke slachtoffers worden gecontacteerd om gegevens over het gebit van hun verloren zonen door te spelen aan de politie. In 1986 is het analyseren van het gebit de beste manier om een slachtoffer te identificeren. DNA-analyses waren in die tijd nog niet gangbaar. De zaak deed veel stof opwaaien omtrent het kinderlijke homoseksuele geweld dat er mee gepaard ging. Families van slachtoffers weigeren mee te werken omdat ze niet geassocieerd willen worden met de waanzinnige praktijken waarin hun zonen verzeild zijn geraakt. Het onderzoek krijgt stilaan vorm en steeds meer verloren zielen vinden hun rust in de opgegraven waarheid.
Een strijd tegen ontoerekeningsvatbaarheid
Op 6 februari 1980 begint het proces tegen John. Het is overduidelijk dat John de 33 kinderen eigenhandig om het leven heeft gebracht door ze koelbloedig te wurgen. Er is één uitweg voor John en zijn advocaten en dat is om hem ontoerekeningsvatbaar te laten verklaren. Het idee is om hem levenslang op te sluiten in een instelling waar hij onderworpen zal worden aan talloze testen om gelijkaardige situaties in de toekomst te vermijden. Enkele hoogopgeleide artsen bestempelen hem als een neurotische psychopaat die getraumatiseerd is door zijn vader en vreselijke gedachten ontvlucht door te moorden.
John voelt ook niet aan dat hij de levens van meerdere families heeft geruïneerd. De jongens kozen er zelf voor om met hem mee te gaan en hij had hen correct betaald. Als zijn rechtmatig bezit kon hij zelf kiezen welke verontrustende lusten hij op hen wilde uitvoeren. Bovendien vindt John het maar niks dat de politie zomaar zijn bezitting in beslag neemt om onderzoek op te doen. Het zijn zijn beenderen. Het proces voelt aan als een verheerlijking voor hetgeen John heeft gedaan, hij houdt van de aandacht die hij krijgt tijdens het proces. Dit is voor hem het summum van macht aangezien de hele wereld naar hem kijkt en luistert. Het proces slaat in als een bom bij de getroffen families en zij willen gerechtigheid voor hun kinderen. De staat werpt alles in de strijd om de jury te overtuigen van hoe manipulatief John wel niet is en dat een dergelijk monster niet in een instelling hoort maar in de dodencel.
Het einde van John Wayne Gacy
Na slechts twee uur verlaat de jury de kamer en bevinden ze hem schuldig voor de 33 gruwelijke kindermoorden. Het vonnis: executie met een dodelijke injectie. John heeft geen berouw en erkent geen schuld. Hij spendeert meer dan vijftien jaar achter de tralies en snuistert dagelijks in rechtsboeken in de hoop om in hoger beroep vrijgesproken te worden. Op 10 mei in 1994 wordt John zijn laatste maaltijd geserveerd. Het bestaat uit: gebakken kip, gebakken garnalen, aardappels en verse aardbeien. Met een goed gevulde maag neemt hij plaats op de executietafel en eindigt zijn levensverhaal met de woorden: ‘Kiss my ass’.
John Wayne Gacy is één van de meest beruchte seriemoordenaars in de Verenigde Staten. Hij toonde de wereld de sinistere kracht van een masker dat je ware intenties verhult. Werelds eerste killer clown en de inspiratie voor Pennywise de clown uit IT. Zijn clown geïnspireerde schilderijen worden tot op de dag van vandaag nog verkocht op veilingen voor tienduizenden euro’s. John Wayne Gayce herinnert ons eraan dat onze onschuldige kindervriend de clown, achter zijn masker soms moordlustige verlangens verhult.
