Somerton man

Eind 1948. De Koude Oorlog staat in de startblokken. Op dit punt kan je eigenlijk niemand meer vertrouwen want je buurvrouw, zus, vriendin of moeder kan even goed een Russische spion zijn. Op het strand van Somerton in Australië wordt het lichaam van een onbekende man aangetroffen. Wie is de man? En belangrijker nog, hoe is hij daar geraakt?

Zorgeloos gaat de 16-jarige Neil Day op een zonnige dag paardrijden wanneer hij verderop een man in het zand ziet liggen. Op het eerste gezicht lijkt het of de man slaapt. Neil gaat even dichter bij het lichaam en beseft dan pas wat hij aantreft. De levenloze, onbekende man ligt netjes gewassen, geschoren en met een deftig pak in het zand. Alle labels zijn van zijn kleding verwijderd en er is geen bewijs van identiteit te bespeuren.

Bij verder onderzoek constateert een lijkschouwer dat de man een uitgerokken milt heeft en interne bloedingen in  buik en lever. Er is geen bewijs van geweld en nergens in het lichaam zijn sporen van vergiftiging te vinden. ’Slachtoffer niet identificeerbaar en doodsoorzaak onbekend’ luidt het autopsierapport. Ook zijn vingerafdrukken kunnen niet worden teruggevonden in verschillende databases en niemand kan de man identificeren. Ontelbaar veel vragen blijven onbeantwoord.

Een maand nadat de Somerton Man werd gevonden, wordt even verderop in de vestiaire van het Adelaide Railway Station een koffer gevonden. Die werd daar de dag voor de vondst van het lichaam afgeleverd. In de koffer zitten verschillende kleren waar net op dezelfde manier het label uit is verwijderd. In de koffer vinden ze een soort draad die niet in Australië wordt vervaardigd, maar ook in de broek van de Somerton man zat.

In april 1949 vindt de politie een mysterieuze hint die bizar genoeg over het hoofd in eerder onderzoek werd gezien. In de band van de broek die de Somerton Man droeg, was een geheim zakje genaaid met een klein papiertje in. Op dat papiertje staan de Perzische woorden ‘Taman Shud’. Die woorden komen uit een 11e eeuws boek met Perzische gedichten, The Rubaiyat van Omar Khayyam. De gedichten in het boek bespreken vooral de vergankelijkheid van het leven. Taman Shud betekent ook ‘het einde’ of ‘beëindigd’. Met deze ontdekking werd de zaak terug geopend. Het was genoeg voor lijkschouwer Thomas Cleland om te constateren dat het hier over een onnatuurlijke doodsoorzaak gaat.

Drie maanden later komt een zakenman bij de politie over de vloer met een exemplaar van The Rubaiyat. Hij heeft het boek gevonden op de achterbank van zijn auto die hij op die bewuste dag met de ramen open aan Somerton beach had geparkeerd. In het boek ontbreekt een stukje papier uit de laatste bladzijde dat perfect overeenkomt met het gevonden papiertje. Op diezelfde laatste bladzijde staan er vijf lijnen met letters en cijfers en iets wat lijkt op een telefoonnummer. Een geheime code?

Tot op de dag van vandaag blijft deze code ongekraakt, zelfs de Australische marine bestempelt het als ‘virtually unbreakable’. Een dood spoor dus. Gelukkig leidt het telefoonnummer wel naar iemand. De 27-jarige verpleegster genaamd Jessie ‘Jo’ Thomson. Zij woont enkele honderden meters van het strand. Bij een verhoor vertelt ze de politie dat ze ook ooit een exemplaar had van het boek, maar dat ze die aan een kennis, Alfred Boxall, heeft gegeven. Op dat moment leeft die nog en is hij ook nog steeds in het bezit van zijn exemplaar van het boek. Weer een dood spoor?

Het lichaam van de nog steeds onbekende man wordt begraven, maar voor verder onderzoek maken ze een gips afdruk van zijn hoofd. Jo wordt met die afdruk geconfronteerd in de aanwezigheid van detective Lionel Leane. Die verklaart later dat Jo eruit zag alsof ze ging flauwvallen bij het zien van de Somerton Man. Hij is er zeker van dat ze de man herkende, maar zij ontkent in alle talen. Jo stierf in 2007 en heeft nooit toegegeven dat ze de man zou kennen.

Een zaak vol doodlopende bewijsstukken, geheimen en intriges. Toch zijn er een aantal valabele theorieën. We sommen ze graag even op voor jullie.

Er is sprake van zelfmoord. Dit betekent dat hij het papiertje zelf in de band van zijn broek zou gestoken hebben als een soort van afscheidsbrief. Deze theorie kwam boven water door gelijkenissen met een andere zelfmoord, namelijk die van George Marshall. George Marshall wordt in juni 1945 teruggevonden in Mosman nadat hij zichzelf vergiftigd heeft met barbituraten. Naast zijn lichaam ligt er een exemplaar van The Rubaiyat. The Rubaiyat was tijdens de Tweede Wereldoorlog een immens populair boek in Australië doordat het die onderwerpen van mortaliteit aankaart. Dan is het misschien niet ondenkbaar dat beiden mannen hetzelfde idee hadden om een deel van dat boek bij te hebben tijdens hun laatste moment.

Hij werd vermoord door Russische spionnen. Overal waren paranoïde Russische handlangers aan het werk. Niet zo lang voor de ontdekking van het lichaam werd een operatie opgedoekt in Canberra. Ook kwam er tien jaar later een getuigenis van een man die op Somerton Beach een persoon had gezien die een lichaam over zijn schouder droeg. In 2013 doet Kathe Thomson, jawel dochter van Jessie, een interview van een uur op televisie waar ze bekent dat ze er niet van zou schrikken mocht haar moeder een spion zijn. Volgens haar had haar moeder een duistere kant. Haar moeder had verteld dat ze de man kende, maar nam zijn ware identiteit mee in haar graf. Ook had ze haar moeder verschillende keren horen fluisteren in het Russisch aan de telefoon.

Sowieso blijft de grote vraag in deze zaak de doodsoorzaak. Professor Cedric Stantion Hicks is ervan overtuigd dat de Somerton Man vergiftigd is, maar met een zeer uitzonderlijk gif dat direct na de dood oplost. Dit verklaart dan natuurlijk de afwezigheid van het gif. Cedric weigert in de rechtszaal de naam van het gif luidop te vernoemen. Later schrijft hij ze wel op en geeft het briefje aan de lijkschouwer. Digitalis en Strophantin. Jo was op dat moment actief als verpleegster dus zou het wel kunnen dat zij deze twee substanties kent. Als verpleegster zou ze sowieso toegang hebben tot beide. Al deze aanwijzingen leiden helaas tot niets omdat er geen fysiek bewijs is dat Jo ooit in contact heeft gestaan met de Russen, maar natuurlijk is dit dan weer een kenmerk van een goede spion. Zou een goede spion haar telefoonnummer achterlaten op de crime scene?

De Somerton Man werd vermoord door van een fatale romantische relatie. Dit is de meest recente theorie dankzij het onvermoeide werk van professor Derek Abbot aan de universiteit van Adelaide.Hij ontdekte dat Jo Thomson bevallen was een jaar voordat het lichaam werd gevonden. Robin Thomson groeide op als professionele balletdanser waardoor er online heel wat materiaal rond te vinden is. Daar ontdekt Derek dat zowel de Somerton Man als Robin een bizarre eigenschap hebben aan het oor. Ook ontbreekt er bij beiden een snijtand. Een genetisch erfelijk kenmerk. Op het moment van de dood van de Somerton Man was Jo ongehuwd. Hierdoor gaat Derek ervan uit dat Jo een affaire had en zwanger was geworden van onze onbekende man. Helaas is op het moment dat deze theorie aan het licht komt, Robin al overleden. Gelukkig kan Derek Rachel Egan opsporen, Robins dochter. Wat er nu volgt, is beter dan elke dramatisch romantische film. Derek en Rachel worden hopeloos verliefd op elkaar en trouwen.

Eind 2018 worden tijdens een nieuw onderzoek van de gipsafdruk van het gezicht drie haren gevonden. Derek gelooft dat het DNA hiervan overeen zou komen met dat van zijn vrouw. Helaas kan niemand hier een sluitend antwoord op geven, maar dit is wel het meest belovende bewijs. Mocht dit ook de theorie bevestigen blijven er nog heel erg veel vragen over. Wie is deze man? Hoe kwam hij aan zijn einde en hoe is hij daar op het strand beland? Waarom wou Jo hem niet identificeren?

Anno 2020 zijn Australische wetenschappers dankzij DNA-onderzoek heel dicht bij het oplossen van dit mysterie. Zo proberen ze nog restjes DNA te verzamelen om die te linken aan de juiste aanverwante. DNA-onderzoek is wel heel erg ingewikkeld en kan heel wat tijd kosten, maar ze doen er alles aan om dit secuur en zo snel mogelijk te doen. Ze vinden het namelijk belangrijk dat het niet uit nieuwsgierigheid gebeurt, maar ze willen antwoorden vinden omdat ook de Somerton Man iemands vader, broer of nonkel kan zijn.

Wij hopen alvast op een spannend einde vol intriges, bedrog en liefst ook wel wat Russische spionnen. Welke theorie zou volgens jullie wel eens dicht bij de waarheid kunnen komen?

• De Volksjury